Σύσταση μια Εταιρίας Περιορισμένης Ευθύνης
Νομική διάσταση
Η GmbH (EΠΕ) αποτελεί εμπορική εταιρία κατά την έννοια του γερμανικού εμπορικού κώδικα. Οι νομικές διατάξεις βρίσκονται κυρίως στο νόμο που ρυθμίζει τις εταιρίες περιορισμένης ευθύνης (GmbHG). Επίσης υπάρχουν διατάξεις για γενικότερα θέματα, που αφορούν και άλλους εταιρικούς τύπους, κυρίως οι διατάξεις §§ 238 – 342a του εμπορικού κώδικα σχετικά με τους λογαριασμούς, ο νόμος περί μετασχηματισμών, ο νόμος περί πτώχευσης (InsO) κλπ.
Ίδρυση μίας GmbH
Η ίδρυση μπορεί να γίνει και από ένα μόνο πρόσωπο (μονοπρόσωπη GmbH) ή και περισσότερα πρόσωπα. Εταίροι μπορούν να είναι τόσο φυσικά όσο και νομικά πρόσωπα, ακόμη και άλλες εταιρίες, π.χ. ΟΕ, ΕΕ, αστική εταιρία και κοινωνίες κληρονόμων. Απαραίτητη είναι η σύναψη καταστατικού, το οποίο πρέπει να περιέχει τουλάχιστον:
Επωνυμία, έδρα και σκοπό της εταιρίας
Ύψος του αρχικού κεφαλαίου και ανάληψη των μεριδίων από τους εταίρους
Από τις 1.11.2008 μπορεί σύμφωνα με την διάταξη § 2 εδ 1a GmbHG να χρησιμοποιηθεί ένα υπόδειγμα (Musterprotokoll), για να ιδρυθεί GmbH με μέχρι 3 εταίρους. Με αυτό δεν μπορούν να γίνουν διαφορετικές συμφωνίες στο καταστατικό.
Διαμόρφωση της εταιρίας
Η GmbH αρχίζει να υφίσταται με την καταχώρηση στο εμπορικό μητρώο, δηλαδή η καταχώρηση έχει συστατική σημασία, το δε καταστατικό πρέπει να συναφθεί συμβολαιογραφικά και να διενεργηθεί συμβολαιογραφικά επικυρωμένη καταχώρηση στο μητρώο. Το καταστατικό προβλέπει τις υποχρεώσεις των ιδρυτών σε σχέση με την GmbH και περιέχει ποικίλες άλλες διατάξεις. Πριν την σύναψη του συμβολαιογραφικού καταστατικού η εταιρία βρίσκεται σε προϊδρυτικό στάδιο. Μεταξύ της συμβολαιογραφικής σύναψης και της καταχώρησης στο μητρώο έχουμε μία GmbH υπό ίδρυση. Στο στάδιο αυτό η εταιρία μπορούν εν μέρει να συνάπτει δικαιοπραξίες, π.χ. να αποκτήσει κυριότητα σε κάποιο ακίνητο.
Περιεχόμενο του καταστατικού
Το καταστατικό πρέπει να περιέχει:
- Την επωνυμία της εταιρίας
Η επωνυμία της GmbH πρέπει οπωσδήποτε να περιέχει το είδος της εταιρίας, ήτοι Gesellschaft mit beschrankter Haftung και να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των διατάξεων §§ 18, 30 εμπορικού κώδικα, δηλαδή να είναι κατάλληλη να διακρίνει την εταιρία και να μην είναι παραπλανητική. - Την έδρα της εταιρίας
Έδρα της εταιρίας είναι ο τόπος που ορίζει το καταστατικό. Η έδρα πρέπει να βρίσκεται στη Γερμανία, όμως η GmbH μπορεί να έχει και υποκαταστήματα στην ημεδαπή ή την αλλοδαπή. - Τον σκοπό της εταιρίας
Η εταιρία μπορεί να συσταθεί με οποιονδήποτε νόμιμο σκοπό. - Το ύψος του κεφαλαίου
Ως ελάχιστο κεφάλαιο στη Γερμανία μπορεί να οριστεί το ποσό των 25.000 ευρώ το ελάχιστο κεφάλαιο της επιχειρηματικής εταιρίας (Unternehmergesellschaft) (περιορισμένης ευθύνης) ανέρχεται σε ένα ευρώ. - Το ύψος των εταιρικών μεριδίων.
Η εταιρική συμμετοχή συνίσταται στην ανάληψη από έναν εταίρο μεριδίων στο κεφάλαιο της εταιρίας. Ο εταίρος μπορεί να αναλάβει περισσότερα εταιρικά μερίδια (§ 5 εδ. 2 GmbHG), η εταιρική συμμετοχή όμως εκάστου εταίρου μπορεί να είναι διαφορετική.
Καταχώρηση
Η GmbH πρέπει να καταχωρηθεί στο αρμόδιο δικαστήριο (ειρηνοδικείο) του τόπου όπου έχει την έδρα της, προς δήλωσή της στο εμπορικό μητρώο (τμήμα Β). Η καταχώρησης μπορεί να γίνει μόνο εφόσον έχει καταβληθεί το 1/4 της εταιρικής συμμετοχής και τουλάχιστον το ήμισυ του ελαχίστου κεφαλαίου. Εισφορές σε είδος πρέπει να κατατίθενται στην εταιρία με τέτοιον τρόπο, ώστε αυτή να τις έχει πλήρως στη διάθεσή της (§ 7 III GmbHG). Στο πλαίσιο της καταχώρησης γίνεται έλεγχος από το δικαστήριο και ακολουθεί η καταχώρηση στο εμπορικό μητρώο.
Ευθύνη για τις δικαιοπραξίες προ της καταχώρησης
Για υποχρεώσεις που προέκυψαν πριν την συμβολαιογραφική σύναψη του καταστατικού ευθύνονται οι ιδρυτές προσωπικά. Για υποχρεώσεις που προέκυψαν από ενέργειες της εταιρίας μετά τη σύναψη του καταστατικού και προ της καταχώρισής του στο μητρώο, ευθύνεται η υπό ίδρυση εταιρία με το κεφάλαιό της, εφόσον αυτό έχει ήδη σχηματιστεί και εφόσον έγιναν ενέργειες απαραίτητες για την ίδρυση ή κάποιος εταίρος ήταν εξουσιοδοτημένος για διάφορες δικαιοπραξίες. Οι δανειστές μπορούν να κατάσχουν τις απαιτήσεις της υπό ίδρυση εταιρίας κατά των ιδρυτών. Μία άλλη άποψη υποστηρίζει ότι οι ιδρυτές ευθύνονται άμεσα προς τους δανειστές, εφόσον υφίσταται ακόμη η υποχρέωσή τους να καταβάλουν την εισφορά προς την εταιρία. Ως κίνητρο για τους διαχειριστές ώστε να προβούν σε μία γρήγορη καταχώρηση στο μητρώο, πρέπει τα πρόσωπα που ενεργούν ως εκπρόσωποι της εταιρίας πριν την καταχώρηση στο μητρώο, να ευθύνονται απεριόριστα, άμεσα και εις ολόκληρον με την προσωπική τους περιουσία για τα χρέη της εταιρίας. (§ 11 εδ. 2 GmbHG).
Διαχείριση και εκπροσώπηση
Η GmbH πρέπει να έχει έναν ή περισσότερους διαχειριστές (§ 6 εδ. 1 GmbHG), δηλαδή ο διαχειριστής ανάγεται σε όργανο της εταιρίας. Διαχειριστές μπορούν να οριστούν μόνο φυσικά πρόσωπα που είναι απεριόριστα ικανά για δικαιοπραξία (§ 6 εδ. 2 πρόταση 1 GmbHG). Οι διαχειριστές χειρίζονται τις υποθέσεις της εταιρίας σύμφωνα με τις υποδείξεις της συνέλευσης και εντός του πλαισίου του νόμου και του καταστατικού (§ 37 εδ. 1 GmbHG). Οι διαχειριστές εκπροσωπούν την GmbH δικαστικά και εξώδικα προς τρίτους (§ 35 εδ. 1 GmbHG). Η εξουσία εκπροσώπησης των διαχειριστών δεν μπορεί να περιοριστεί έναντι των τρίτων (§ 37 εδ. 2 πρόταση 1 GmbHG) και οφείλουν να διεξάγουν τις υποθέσεις τις εταιρίας με επιμέλεια συνετού διαχειριστή (§ 43 εδ. 1 GmbHG). Αυτοσυμβάσεις είναι επιτρεπτές μόνο όταν προβλέπονται ρητώς στο καταστατικό ή σε απόφαση των εταίρων (§ 181 γερμ. ΑΚ).
Πέραν της εκπροσώπησης μέσω του διαχειριστή υπάρχει και η δυνατότητα της λεγόμενης μικτής διαχείρισης. Στην περίπτωση αυτή η εκπροσώπηση της εταιρίας γίνεται είτε από τους διαχειριστές συλλογικά είτε από έναν διαχειριστή από κοινού με κάποιον γενικό εμπορικό πληρεξούσιο (Prokurist) (αναλογικά προς § 78 εδ. 3 AktG). Επιπλέον υφίσταται η δυνατότητα χορηγήσεως γενικής πληρεξουσιότητας σύμφωνα με την παρ. § 54 εμπορ. κώδικα, ήτοι ο ορισμός ενός νομίμου εκπροσώπου της εταιρίας, χωρίς γενική εμπορική πληρεξουσιότητα (Prokura). Τόσο η μικτή διαχείριση όσο και η παροχή γενικής πληρεξουσιότητας είναι νόμιμες εφόσον δεν επηρεάζονται τα οργανικά δικαιώματα και υποχρεώσεις των διαχειριστών (βλ. π.χ. § 41, § 43 εδ. 3, § 64 GmbHG).
Συνέλευση των εταίρων
Ανώτατο όργανο για την λήψη αποφάσεων στην GmbH είναι η συνέλευση των εταίρων, στην οποία αντιπροσωπεύεται το σύνολο των εταίρων. Η αρμοδιότητά της εκτείνεται εφόσον δεν ορίζεται κάτι άλλο στο νόμο ή το καταστατικό σε όλες τις εταιρικές υποθέσεις (§ 45 GmbHG). Οι εταίροι λαμβάνουν τις αποφάσεις τους σε συνέλευση (§ 48 εδ. 1 GmbHG). Εφόσον συμφωνούν όλοι οι εταίροι, είναι νόμιμη και η κατάρτιση πρακτικού χωρίς τη διενέργεια συνέλευσης (§ 48 εδ. 2 GmbHG).
Ευθύνη της GmbH και των εταίρων της
Η GmbH ευθύνεται σύμφωνα με την § 13 εδ. 2 GmbHG με την εταιρική περιουσία, από την οποία πρέπει να καλύψει όλες τις εταιρικές υποχρεώσεις, ενώ οι εταίροι δεν έχουν προσωπική ευθύνη για τα εταιρικά χρέη. Για υποχρεώσεις οι οποίες προέκυψαν πριν την καταχώρηση του καταστατικού στο εμπορικό μητρώο, η εταιρία μπορεί να στραφεί κατά των εταίρων, εφόσον οι υποχρεώσεις αυτές ξεπερνούν την καθαρή περιουσία της εταιρίας κατά την ημέρα της καταχώρησης. Για ζημίες από την κανονική πορεία της εταιρίας ευθύνονται οι εταίροι μόνο στην περίπτωση που προκάλεσαν υπαίτια την απώλεια της περιουσίας της εταιρίας κατά τρόπο αντίθετο στο νόμο. Κατά τα τελευταία έτη το γερμανικό ανώτατο δικαστήριο έχει νομολογήσει σχετικά με την ευθύνη αυτή των εταίρων (Existenzvernichtungshaftung).
Βιβλία της GmbH
Για την GmbH ισχύουν κατά κύριο λόγο οι διατάξεις του εμπορικού κώδικα για την τήρηση βιβλίων (§§ 238 έως 263 εμπ. κώδικα) και συμπληρωματικά οι διατάξεις §§ 264 έως 335 εμπ. κώδικα για τις κεφαλαιουχικές εταιρίες και ειδικότερα οι §§ 42 επ. GmbHG.
Δικαιώματα και υποχρεώσεις των εταίρων
Κάθε εταίρος σύμφωνα με το καταστατικό έχει αναλάβει την υποχρέωση καταβολής της εισφοράς του (§ 3 εδ. 1 αρ. 4 GmbHG). Ο εταίρος μπορεί να διαθέτει ελεύθερα το μερίδιό του, εφόσον δεν έχει συμφωνηθεί κάτι διαφορετικό στο καταστατικό. Έτσι τα εταιρικά μερίδια μπορούν να πωληθούν με συμβολαιογραφικό έγγραφο (§ 15 εδ. 3 GmbHG) καθώς και να κληρονομηθούν ή να χορηγηθούν λόγω δωρεάς. Οι εταίροι έχουν αξίωση για συμμετοχή στα ετήσια κέρδη, εφόσον δεν έχουν αποκλειστικά νόμιμα από αυτά (§ 29 εδ. 1 GmbHG). Κάθε εταίρος μπορεί να απαιτήσει από τους διαχειριστές να του δώσουν πληροφορίες άμεσα για τις υποθέσεις της εταιρίας και να του επιτρέψουν πρόσβαση στα βιβλία (§ 51a εδ. 1 GmbHG). Εταίρος μπορεί να αποκλειστεί της εταιρίας με δικαστική απόφαση, εφόσον συντρέχει σπουδαίος λόγος.
Φορολογία
Φόρος νομικών προσώπων
Η GmbH υπόκειται στον φόρο εισοδήματος, ως κεφαλαιουχική εταιρία και νομικό πρόσωπο. Ο φόρος ανέρχεται σε 15 % (2008) πλέον 5,5 % (Solidaritatszuschlag).
Φόρος μερισμάτων
Εφόσον η GmbH διανέμει κέρδη, υποχρεούται να παρακρατήσει φόρο μερισμάτων (ποσοστό φόρου από τις 1.1.2009: 25%) και να τον αποδώσει στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. Η περαιτέρω φορολογική μεταχείριση των μερισμάτων εξαρτάται από το εάν ο εταίρος είναι φυσικό ή νομικό πρόσωπο και αν εδρεύει στην ημεδαπή ή αλλοδαπή.
Φόρος επιχειρήσεων
Ως εμπορική εταιρία, η GmbH υπόκειται επιπλέον στον φόρο επιχειρήσεων, ο οποίος είναι ένας ειδικός φόρος στη Γερμανία που εισπράττεται από την τοπική αυτοδιοίκηση.
ΦΠΑ
Η GmbH πιθανότατα είναι επιχειρηματίας κατά την έννοια του γερμανικού νόμου περί ΦΠΑ, κάτι που κρίνεται με τους ίδιους όρους όπως και στα φυσικά πρόσωπα (§ 2 UStG). Ως νομικό πρόσωπο μπορεί ωστόσο να αποτελεί και εξαρτημένο μέρος ενός υποχρέου σε ΦΠΑ οργανισμού.
Φόρος μισθού
Εφόσον η εταιρία απασχολεί προσωπικό, φέρει τις φορολογικές υποχρεώσεις του εργοδότη. Αυτό ισχύει και στις σχέσεις με τους διαχειριστές, των οποίων οι αποδοχές υπάγονται στις προερχόμενες από εργασία και όχι από ελεύθερο επάγγελμα.
Λύση της GmbH
Η εταιρία μπορεί να λυθεί μεταξύ άλλων:
- Λόγω παρόδου του χρόνου διάρκειάς της που ορίζεται στο καταστατικό
- Με απόφαση των εταίρων (με πλειοψηφία τουλάχιστον 3/4 στη συνέλευση)
- Με δικαστική απόφαση
- Με άνοιγμα της πτωχευτικής διαδικασίας
- Με την τελεσιδικία της απόφασης ότι δεν μπορεί να ανοίξει πτωχευτική διαδικασία λόγω έλλειψης περιουσίας
Η παρ. 60 του GmbHG περιλαμβάνει τους λόγους λύσεως της GmbH. H λύση της εταιρίας πρέπει να δηλωθεί στο εμπορικό μητρώο. Οι διαχειριστές είναι αυτοδικαίως και εκκαθαριστές της εταιρίας, εφόσον δεν ορίζεται κάτι άλλο. Κατά τη διαδικασία πτώχευσης η εκκαθάριση της εταιρίας δε διενεργείται από τους εκκαθαριστές. Εάν η αίτηση πτώχευσης απορριφθεί λόγω έλλειψης περιουσίας, οι διαχειριστές αποτελούν και τους εκκαθαριστές, εφόσον δεν ορίζεται κάτι άλλο.