Περιγραφή του εγκλήματος
Τα στοιχεία που απαιτούνται για την τέλεση της υπεξαίρεσης είναι τα ακόλουθα:
- η παράνομη ιδιοποίηση
- το ξένο (ολικά ή μερικά) κινητό πράγμα (π.χ. η ανάληψη χρημάτων από κοινό τραπεζικό λογαριασμό δεν συνιστά υπεξαίρεση, διότι από τη στιγμή της κατάθεσης την κυριότητα επί των χρημάτων αποκτάει η τράπεζα, η οποία ως θεματοφύλακας έχει υποχρέωση απόδοσής τους σε όποιον δικαιούχο ζητήσει την ανάληψη ή η καθυστέρηση της καταβολής του τιμήματος εκ μέρους του αγοραστή σε πώληση με παρακράτηση κυριότητας δεν συνιστά υπεξαίρεση, αν ο πωλητής δεν έχει υπαναχωρήσει προηγουμένως από τη σύμβαση πώλησης)
- η περιέλευση του πράγματος στην κατοχή του δράστη με οποιονδήποτε τρόπο (ακόμα και με εγκληματική πράξη)
Η υπεξαίρεση μπορεί να τελεστεί από τον οποιονδήποτε. Κατ’ εξαίρεση στο πρόσωπο του υπαιτίου πρέπει να υπάρχουν συγκεκριμένες ιδιότητες, όταν το αντικείμενο που υπεξαιρείται του το έχουν εμπιστευθεί:
- λόγω ανάγκης ή της ιδιότητάς του ως εντολοδόχου (π.χ. δικηγόρος εισπράττει από την αντίδικη ασφαλιστική εταιρία το ποσό που επιδικάσθηκε ως χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης με την υποχρέωση να το αποδώσει στον εντολέα του) ή της ιδιότητάς του ως επιτρόπου (π.χ. ο επίτροπος ανηλίκου) ή ως κηδεμόνα του παθόντος (π.χ. ο κηδεμόνας σχολάζουσας κληρονομίας) ή μεσεγγυούχου (π.χ. ο μεσεγγυούχος σε περίπτωση συντηρητικής κατάσχεσης) ή διαχειριστή ξένης περιουσίας (π.χ. ο διαχειριστής ε.π.ε.).
Ο δράστης πρέπει να γνωρίζει ότι το κινητό πράγμα που κατέχει και που ιδιοποιείται είναι ξένο και να θέλει να ιδιοποιηθεί παράνομα αυτό.
Ποινική κύρωση
Η υπεξαίρεση προβλέπεται στο άρθρο 375 ΠΚ και τιμωρείται:
- ως πλημμέλημα, επισύροντας ποινή φυλάκισης από 10 ημέρες έως 2 έτη,
- ως πλημμέλημα, επισύροντας ποινή φυλάκισης από 1 έως 5 έτη, αν το αντικείμενο της υπεξαίρεσης είναι ιδιαίτερα μεγάλης αξίας,
- ως κακούργημα, επισύροντας ποινή καθείρξεως από 5 έως 10 έτη, αν η συνολική αξία του υπεξαιρεθέντος πράγματος υπερβαίνει το ποσό των 120.000 Ευρώ.
- ως κακούργημα, επισύροντας ποινή καθείρξεως από 5 έως 10 έτη, αν το ιδιαίτερα μεγάλης αξίας αντικείμενο το έχουν εμπιστευθεί στον υπαίτιο λόγω ανάγκης ή λόγω της ιδιότητάς του ως εντολοδόχου, επιτρόπου ή κηδεμόνα του παθόντος ή ως μεσεγγυούχου ή διαχειριστή ξένης περιουσίας, ενώ αν πρόκειται για αντικείμενο που ξεπερνά συνολικά την αξία των 120.000 Ευρώ η θέση του υπαιτίου καθίσταται επιβαρυντική.
Προστατευόμενο έννομο αγαθό
Η τυποποίηση της υπεξαίρεσης αποβλέπει στην προστασία της ιδιοκτησίας.