Τοκογλυφία

Περιγραφή του εγκλήματος

Οι μορφές εμφάνισης του εγκλήματος της τοκογλυφίας είναι τρεις: α) η τοκογλυφία με την ευρεία έννοια του όρου, β) η τοκογλυφία με τη στενή έννοια του όρου, γ) η διαδοχική τοκογλυφία. Ειδικότερα:

Α) Τα στοιχεία που απαιτούνται για την τέλεση του εγκλήματος της τοκογλυφίας με την ευρεία έννοια του όρου είναι τα ακόλουθα:

• κατάρτιση δικαιοπραξίας για την παροχή οποιασδήποτε πίστωσης ή ανανέωση πίστωσης ή παράταση της προθεσμίας πληρωμής,
• εκμετάλλευση της ανάγκης, της πνευματικής αδυναμίας, της κουφότητας, της απειρίας ή της ψυχικής έξαψης εκείνου που παίρνει την πίστωση,
• συνομολόγηση ή λήψη περιουσιακών ωφελημάτων για λογαριασμό του ίδιου του θύματος ή κάποιου τρίτου, τα οποία είναι -ανάλογα με τις ειδικές περιστάσεις- προφανώς δυσανάλογα προς την παροχή του δράστη.

Β) Τα στοιχεία που απαιτούνται για την τέλεση του εγκλήματος της τοκογλυφίας με τη στενή έννοια του όρου είναι:

• η συνομολόγηση ή η λήψη περιουσιακών ωφελημάτων για λογαριασμό του ίδιου του θύματος ή κάποιου τρίτου, η οποία συντελείται κατά το χρόνο παροχής δανείου ή παράτασης της προθεσμίας πληρωμής του ή την ανανέωση ή προεξόφλησή του, εφόσον τα ωφελήματα υπερβαίνουν το θεμιτό ποσοστό του τόκου, όπως αυτό ορίζεται κάθε φορά στο νόμο.

Γ) Τα στοιχεία που απαιτούνται για την τέλεση του εγκλήματος της διαδοχικής  τοκογλυφίας είναι τα ακόλουθα:

• απόκτηση απαίτησης στο πλαίσιο της τοκογλυφίας με την ευρεία ή τη στενή του όρου έννοια και
• η περαιτέρω απαλλοτρίωση ή η ενεχυρίαση αυτής της απαίτησης ή
• η επιδίωξη εκπλήρωσης των τοκογλυφικών ωφελημάτων που πηγάζουν από αυτή την απαίτηση.

Ο υπαίτιος τοκογλυφίας πρέπει να γνωρίζει όλα τα παραπάνω στοιχεία που πραγματώνουν την κάθε εγκληματική μορφή της τοκογλυφίας και να θέλει την επέλευση του εγκληματικού αποτελέσματος. Ο δράστης τοκογλυφίας μπορεί να είναι οποιοδήποτε πρόσωπο. Αν η τοκογλυφία τελείται από νομικό πρόσωπο, τότε η ποινική ευθύνη γεννάται στο πρόσωπο των διοικητών και των διευθυντών τους.

Ποινική κύρωση

Η τοκογλυφία προβλέπεται στο άρθρο 404 ΠΚ και τιμωρείται:

• ως πλημμέλημα, επισύροντας ποινή φυλάκισης από 6 μήνες έως 5 έτη,
• ως κακούργημα, επισύροντας ποινή καθείρξεως από 5 έως 10 έτη και χρηματική ποινή από 150 Ευρώ έως 15.000 Ευρώ, αν ο δράστης επιχειρεί τοκογλυφικές πράξεις κατά συνήθεια ή κατ’ επάγγελμα.

Προστατευόμενο έννομο αγαθό

Με την ποινικοποίηση της τοκογλυφίας επιδιώκεται η προστασία της περιουσίας.

Ικανοποίηση του παθόντος

Με το Ν 3904/2010 προστέθηκε στον Ποινικό Κώδικα το άρθρο 406 Α, το οποίο παρέχει ορισμένες ευεργετικές ρυθμίσεις για τον υπαίτιο της απιστίας, εφόσον προβεί αυτοβούλως στην ικανοποίηση (έστω και μερική) του παθόντα. Ειδικότερα προβλέπεται:

• η μη άσκηση ποινικής δίωξης και η αρχειοθέτηση της υπόθεσης, αν ο δράστης μέχρι την άσκηση ποινικής δίωξης ικανοποιήσει εντελώς το ζημιωθέντα, καταβάλλοντας αποδεδειγμένα ή κατά δήλωση του παθόντος ή των κληρονόμων του το κεφάλαιο και τους τόκους υπερημερίας,
• η εξάλειψη του αξιοποίνου, αν ο δράστης με δική του θέληση και πριν εξετασθεί με οποιονδήποτε τρόπο για την πράξη του από τις αρμόδιες αρχές ικανοποιήσει εντελώς το ζημιωθέντα,
• η απαλλαγή από την ποινή, αν ο δράστης μέχρι το τέλος της αποδεικτικής διαδικασίας στο πρωτοβάθμιο δικαστήριο ικανοποιήσει εντελώς το ζημιωθέντα, καταβάλλοντας αποδεδειγμένα ή κατά δήλωση του παθόντος ή των κληρονόμων του το κεφάλαιο και τους τόκους υπερημερίας.