Καταδολίευση δανειστών

Περιγραφή του εγκλήματος

Στην καταδολίευση δανειστών, ο οφειλέτης ή ο τρίτος που δρα υπέρ αυτού (π.χ. ο διαχειριστής του νομικού προσώπου) επιχειρεί με πρόθεση να ματαιώσει ολικά ή μερικά την ικανοποίηση της (όχι απαραίτητα ληξιπρόθεσμης) αξίωσης του δανειστή. Το εν λόγω αδίκημα μπορεί να τελεστεί μόνο με έναν από τους ακόλουθους περιοριστικά αναφερόμενους τρόπους:

1. Βλάπτοντας, καταστρέφοντας ή καθιστώντας χωρίς αξία
2. Αποκρύπτοντας
3. Απαλλοτριώνοντας χωρίς ισότιμο και αξιόχρεο αντάλλαγμα (π.χ. πώληση ακινήτων οφειλέτιδας εταιρίας, τα οποία ήταν τα μόνα περιουσιακά στοιχεία της, προς οικογενειακά μέλη των εταίρων και μάλιστα σε πολύ χαμηλό τίμημα, το οποίο επίσης διατέθηκε για την εξόφληση δανείου της εταιρίας / μεταβίβαση του μοναδικού ακινήτου ανώνυμης εταιρίας από τους εκκαθαριστές χωρίς ισάξιο αντάλλαγμα).
4. Κατασκευάζοντας ψεύτικα χρέη ή ψεύτικες δικαιοπραξίες (π.χ. άτυπη και εικονική μεταβίβαση επιχείρησης, η οποία αποτελούσε το μοναδικό περιουσιακό στοιχείο της οφειλέτιδας, στο σύζυγό της).

Οι πράξεις του οφειλέτη ή του τρίτου που δρα υπέρ αυτού θα πρέπει να συμβάλλουν στη μείωση της περιουσίας και δη εκείνης της περιουσίας του οφειλέτη, η οποία δύναται να κατασχεθεί, έτσι ώστε να καθίσταται αδύνατη η ικανοποίηση του δανειστή.

Για να τελεστεί το αδίκημα της καταδολίευσης δανειστών,  πρέπει ο δράστης να γνωρίζει όλα τα παραπάνω στοιχεία της πράξης και να θέλει την επέλευση του εγκληματικού αποτελέσματος, δηλαδή την πιθανότητα μη ικανοποίησης του δανειστή.

Προστασία του δανειστή από διαθετικές δικαιοπραξίες του εγγυητή

Η περιουσία του δανειστή προστατεύεται και απέναντι σε καταδολιευτικές πράξεις του εγγυητή, ο οποίος κατά μια άποψη θεωρείται οφειλέτης, είτε έχει είτε δεν έχει την ένσταση διζήσεως (δηλαδή το δικαίωμα άρνησης της καταβολής της οφειλής, εωσότου ο δανειστής επιχειρήσει αναγκαστική εκτέλεση εναντίον του πρωτοφειλέτη και αυτή αποβεί άκαρπη), ενώ κατά μια άλλη άποψη μόνο όταν έχει παραιτηθεί από τη συγκεκριμένη ένσταση.

Ποινική κύρωση

Η καταδολίευση δανειστών προβλέπεται στο άρθρο 397 ΠΚ και τιμωρείται:

• ως πλημμέλημα, επισύροντας ποινή φυλάκισης από 10 ημέρες έως 2 έτη ή
• ως πλημμέλημα, επισύροντας χρηματική ποινή από 150 Ευρώ έως 15.000 Ευρώ

Προϋπόθεση επιβολής μιας εκ των δυο ανωτέρω ποινών είναι να μην προβλέπεται σε άλλη διάταξη νόμου βαρύτερη ποινή για την ίδια πράξη.

Προστατευόμενο έννομο αγαθό

Η ποινικοποίηση του εγκλήματος της καταδολίευσης δανειστών στοχεύει στην προστασία της περιουσίας του δανειστή.

Ποινική δίωξη

Η ποινική δίωξη του δράστη προϋποθέτει την υποβολή έγκλησης μέσα σε 3 μήνες από την ημέρα που ο δικαιούχος έλαβε γνώση για την πράξη και για το πρόσωπο του δράστη ή ενός εκ των συμμετόχων.

Ικανοποίηση του παθόντος

Με το Ν 3904/2010 προστέθηκε στον Ποινικό Κώδικα το άρθρο 406 Α, το οποίο παρέχει ορισμένες ευεργετικές ρυθμίσεις για τον υπαίτιο της καταδολίευσης δανειστών, εφόσον προβεί αυτοβούλως στην ικανοποίηση (έστω και μερική) του παθόντος. Ειδικότερα προβλέπεται:

• η μη άσκηση ποινικής δίωξης και η αρχειοθέτηση της υπόθεσης, αν ο δράστης (οφειλέτης ή τρίτος που δρα υπέρ αυτού) μέχρι την άσκηση ποινικής δίωξης ικανοποιήσει εντελώς το ζημιωθέντα δανειστή, καταβάλλοντας αποδεδειγμένα ή κατά δήλωση του παθόντος ή των κληρονόμων του το κεφάλαιο και τους τόκους υπερημερίας,
• η εξάλειψη του αξιοποίνου, αν ο δράστης (οφειλέτης ή τρίτος που δρα υπέρ αυτού) με δική του θέληση και πριν εξετασθεί με οποιονδήποτε τρόπο για την πράξη του από τις αρμόδιες αρχές ικανοποιήσει εντελώς το ζημιωθέντα δανειστή,
• η απαλλαγή από την ποινή, αν ο δράστης (οφειλέτης ή τρίτος που δρα υπέρ αυτού) μέχρι το τέλος της αποδεικτικής διαδικασίας στο πρωτοβάθμιο δικαστήριο ικανοποιήσει εντελώς το ζημιωθέντα δανειστή, καταβάλλοντας αποδεδειγμένα ή κατά δήλωση του παθόντος ή των κληρονόμων του το κεφάλαιο και τους τόκους υπερημερίας.