Ανώνυμη εταιρία (στα γερμανικά: AG / ελληνικά: A.E.)

Ίδρυση

Για την ίδρυση μίας AG (Aktiengesellschaft) χρειάζονται ένα ή περισσότερα πρόσωπα (§ 2 AktG). Η εταιρική σύμβαση (καταστατικό) πρέπει να καταρτιστεί συμβολαιογραφικά.

Η ίδρυση γίνεται σε τρεις φάσεις: η «προ ιδρύσεως» εταιρία (κονσόρτιουμ), η υπό ίδρυση εταιρία (ΑG σε ίδρυση) και τελικώς η AG. Η «προ ιδρύσεως» εταιρία υφίσταται μέχρι την συμβολαιογραφική κατάρτιση του καταστατικού ονομάζεται και ως κονσόρτιουμ, και αντιμετωπίζεται νομικά ως ομόρρυθμη εταιρία. Μεταξύ της συμβολαιογραφικής κατάρτισης και της καταχώρησης στο εμπορικό μητρώο υπάρχει η υπό ίδρυση εταιρία. Μετά την καταχώρηση, υπάρχει η AG.

Μετοχικό κεφάλαιο

Το κεφάλαιο μίας AG ονομάζεται ιδρυτικό κεφάλαιο (Grundkapital). Το κεφάλαιο μίας AG πρέπει να ανέρχεται τουλάχιστον σε 50.000 € και χωρίζεται σε μετοχές. Καταβάλλεται από τους μετόχους κατά την ανάληψη των μετοχών. Υπάρχουν μετοχές ονομαστικής αξίας και μετοχές – τμήματα του κεφαλαίου (Nenbetragsaktien) και Stuckaktien). Οι πρώτες έχουν μία συγκεκριμένη ονομαστική αξία, η οποία δεν μπορεί να είναι μικρότερη από ένα ευρώ. Οι μετοχές της δεύτερης κατηγορίας δεν αναφέρουν συγκεκριμένη ονομαστική αξία, αλλά ένα συγκεκριμένο ποσοστό επί του βασικού κεφαλαίου, χωρίς όμως να αναφέρεται το ακριβές ποσοστό, καθώς σε μία αύξηση ή μείωση κεφαλαίου μπορεί η πραγματική συμμετοχή να τροποποιείται.

Έκθεση ίδρυσης και έλεγχος της ίδρυσης

Η ίδρυση της AG ελέγχεται από το διοικητικό συμβούλιο, το εποπτικό συμβούλιο και έναν έμπειρο τρίτον (ορκωτό ελεγκτή ή λογιστή). Οι ελεγκτές ίδρυσης διορίζονται από το δικαστήριο κατόπιν ακρόασης από το εμπορικό και βιομηχανικό επιμελητήριο και υποχρεούνται να καταρτίσουν μία έκθεση ίδρυσης. Κατά την ίδρυση της εταιρίας με μετρητά μπορεί ο έλεγχος αυτός να γίνει και από τον συμβολαιογράφο.

Καταχώρηση στο εμπορικό μητρώο
Η ιδρυθείσα εταιρία πρέπει να καταχωρίζεται στο μητρώο Β (λόγω του ότι είναι κεφαλαιουχική εταιρία) από το πρώτο ΔΣ, το πρώτο εποπτικό συμβούλιο ή τους ιδρυτές της. Θεωρείται υπάρχον νομικό πρόσωπο μόνο από την καταχώρηση αυτή, κάτι που έχει συστατικό χαρακτήρα.

Ευθύνη των ιδρυτών προ της καταχώρησης
Για απαιτήσεις που προκύπτουν πριν την συμβολαιογραφική κατάρτιση του καταστατικού, ευθύνονται προσωπικά οι ιδρυτές εις ολόκληρον σύμφωνα με τις διατάξεις των ομορρύθμων εταιριών. Εάν η εταιρία έχει δραστηριότητα πριν την καταχώρησή της στο μητρώο, τότε ευθύνεται με το κεφάλαιό της, εφόσον αυτό έχει ήδη καταβληθεί. Οι δανειστές μπορούν να κατάσχουν τις απαιτήσεις της υπό ίδρυση AG κατά των ιδρυτών της. ’λλη άποψη υποστηρίζει ότι οι ιδρυτές έχουν άμεση ευθύνη έναντι των δανειστών στο ύψος της υποχρέωσής τους να καταβάλουν την εισφορά τους στην εταιρία.

Όργανα

Η AG έχει τρία όργανα: τη γενική συνέλευση, το διοικητικό συμβούλιο και το εποπτικό συμβούλιο.

Γενική συνέλευση

Η γενική συνέλευσης της AG απαρτίζεται από όλους τους μετόχους.
Η συνοχή της γενικής συνέλευσης είναι αδύναμη βάσει του νόμου AktG 1937, αντίθετα με τις συνελεύσεις άλλων συλλόγων και κεφαλαιουχικών εταιριών, όπως η ΕΠΕ. Η γενική συνέλευσης δεν δύναται να δίδει οδηγίες στο ΔΣ, που είναι αρμόδιο για την διοίκηση της εταιρίας, σε υποθέσεις διαχειρίσεως. Για τέτοια θέματα μπορεί να αποφασίσει η ΓΣ μόνο αν το ζητήσει το ΔΣ (§ 119 εδ. 2 AktG).
Τα δικαιώματα που έχει η ΓΣ είναι:

  • Αποφάσεις για τροποποιήσεις του καταστατικού, κυρίως σε σχέση με το κεφάλαιο (αυξήσεις κεφαλαίου, μειώσεις κεφαλαίου κλπ.)
  • Ορισμός των μελών του εποπτικού συμβουλίου, που διορίζουν το διοικητικό συμβούλιο
  • Ορισμός και ανάκληση των μελών του εποπτικού συμβουλίου
  • Απόφαση για τη διάθεση των αποτελεσμάτων
  • Έγκριση των ετησίων αποτελεσμάτων
  • Ορισμός ελεγκτών του ισολογισμού, ελεγκτών για τις διαδικασίες ίδρυσης και για την διοίκηση από το ΔΣ
  • Λύση της εταιρίας

Κάθε μετοχή δίδει το δικαίωμα μίας ψήφου.
Στο γερμανικό δίκαιο υπάρχει η δυνατότητα σε κάποιον μέτοχο να ψηφίσει με περισσότερες ψήφους από όσες κατέχει, εφόσον προβλέπεται στο καταστατικό. Έτσι ένας μέτοχος έχει δικαίωμα ψήφου ανώτερο της συμμετοχής του στην εταιρία. Εφόσον δεν προβλέπεται κάτι άλλο στο καταστατικό της AG, ισχύει για τις αποφάσεις απλή πλειοψηφία (§ 133 AktG). Για μερικές αποφάσεις, όπως η τροποποίηση του καταστατικού, η (§179 AktG) ή η εκκαθάριση της εταιρίας ( §262 επ. AktG), απαιτείται η συμφωνία των 3/4 του παρισταμένου στη συνέλευση κεφαλαίου. Για την αποτροπή τέτοιων αποφάσεων αρκεί κάποια μειοψηφία με δικαίωμα αποκλεισμού (Sperrminoritat).

Διοικητικό Συμβούλιο

Η διοίκηση της AG ανήκει στο ΔΣ, το οποίο συνήθως αποτελείται από περισσότερα πρόσωπα. Δεν δεσμεύεται μεν από τις οδηγίες, αλλά ελέγχεται στις βασικές του κατευθύνσεις από το εποπτικό συμβούλιο. Όταν υπάρχουν περισσότερα μέλη ΔΣ, συνήθως ορίζεται ένα εξ αυτών ως πρόεδρος ή εκπρόσωπος του ΔΣ. Ο πρόεδρος επιλέγεται από το εποπτικό συμβούλιο, ενώ ο εκπρόσωπος του ΔΣ επιλέγεται από το ΔΣ.

Το ΔΣ διορίζεται συνήθως με μία ενοχική σύμβαση, συνήθως σύμβαση παροχής υπηρεσιών. Εκπροσωπεί την AG προς τα έξω (δικαστικά και εξώδικα), και του ανήκει το δικαίωμα γενικής διαχείρισης των εταιρικών υποθέσεων και εκπροσώπησης της εταιρίας (π.χ. τήρηση βιβλίων, ετήσιοι λογαριασμοί). Αυτό συγκαλεί την τακτική και έκτακτη γενική συνέλευση. Το ΔΣ συνήθως διορίζεται για τρία έτη και μετά επαναδιορίζεται για ακόμη 5 έτη. Κάθε μέλος ΔΣ έχει προσωπική ευθύνη προς την εταιρία σύμφωνα με την § 93 AktG, ήτοι με την προσωπική του περιουσία για ζημίες που προέρχονται από υπαίτια παράβαση καθηκόντων (π.χ. παραβίαση της υποχρέωσης επιμέλειας ενός συνετού διαχειριστή). Ωστόσο οι εταιρίες συνήθως κλείνουν συμφωνίες ασφάλισης επαγγελματικής ευθύνης για τις ενέργειες του ΔΣ («directors and officers insurance), που προστατεύουν τους διευθυντές από πρόκληση ζημιών. Για ζημίες ωστόσο που προκύπτουν από βαρειά αμέλεια ή δόλο δεν προσφέρεται ασφαλιστική κάλυψη, οπότε για τέτοιες αξιώσεις η εταιρία μπορεί να στραφεί αποκλειστικά κατά των μελών του ΔΣ.

Εποπτικό Συμβούλιο

Το εποπτικό συμβούλιο ορίζει τα μέλη του ΔΣ και ελέγχει τη δραστηριότητά τους. Επιπλέον εκπροσωπεί την AG προς το ΔΣ. Το εποπτικό συμβούλιο διευθύνεται από πρόεδρο, ενώ η διάρκεια της θητείας του δεν μπορεί να ξεπερνά τα 4 έτη. Επιπλέον ανήκει στο εποπτικό συμβούλιο ο ορισμός των ελεγκτών των οικονομικών λογαριασμών.

Δικαιώματα των μετόχων

Ο μέτοχος είναι κάτοχος ενός μεριδίου μίας AG. Οι μέτοχοι καταβάλουν κεφάλαιο κατά την ίδρυση της εταιρίας ή κατά την αύξηση κεφαλαίου της, ή έχουν αποκτήσει μετοχές από μεταβίβαση από προηγουμένους κατόχους. Ασκούν τα δικαιώματά τους γενικά με τη συμμετοχή στη γενική συνέλευση, μέσω του δικαιώματος πληροφόρησής τους, στο μέρισμα ή με τη συμμετοχή στο προϊόν της εκκαθάρισης.

Τα δικαιώματα των μετόχων είναι:

  • Περιουσιακής φύσεως (μέσω του μεριδίου στο μετοχικό κεφάλαιο)
  • Δικαίωμα στο μέρισμα (συμμετοχή στα κέρδη του ισολογισμού)
  • Δικαίωμα προτίμησης (συμμετοχή σε αυξήσεις κεφαλαίου)
  • Συμμετοχή στο προϊόν της εκκαθάρισης κατά τη λύση της AG

Διοικητικής φύσεως

  • Δικαίωμα υποβολής αιτημάτων στη γενική συνέλευση
  • Δικαίωμα συμμετοχής στη γενική συνέλευση
  • Δικαίωμα ψήφου
  • Δικαίωμα πληροφόρησης για τις εταιρικές υποθέσεις
  • Δικαίωμα προσβολής αποφάσεων της συνέλευσης, εφόσον λαμβάνονται αντίθετα με το καταστατικό

Σε εισηγμένες AG τα δικαιώματα αυτά μπορούν να εκχωρηθούν στην τράπεζα όπου είναι κατατεθειμένες οι μετοχές (για μία ή άλλη γενική συνέλευση αλλά μέχρι 15 μήνες το πολύ). Η εκχώρηση είναι δυνατή και σε άλλα νομικά ή φυσικά πρόσωπα (π.χ. φίλους, συγγενείς, συνεργάτες κλπ). Με την μεταβίβαση του δικαιώματος ψήφου μπορεί ο μέτοχος να εντείλει την τήρηση συγκεκριμένης στάσης ως προς τις αποφάσεις της εταιρίας προς τον αποδεχόμενο την μεταβίβαση.

Λοιπά θέματα

Πέραν της ίδρυσης μίας AG υπάρχει και η δυνατότητα εξαγοράς μίας υφιστάμενης AG. Τέτοιου είδους εταιρίες, οι οποίες δεν είχαν δραστηριότητα από την ίδρυσή τους, πωλούνται συνήθως με πλήρως καταβεβλημένο το ιδρυτικό τους κεφάλαιο.
Με την αύξηση κεφαλαίου μπορεί μία AG να αυξήσει τις οικονομικές της δυνατότητας. Η αύξηση του κεφαλαίου μπορεί αλλά δεν είναι απαραίτητο να συναρτάται με την έκδοση και νέων μετοχών.
Με τον αποκλεισμό των μετόχων μειοψηφίας μπορεί ο μέτοχος πλειοψηφίας στη Γερμανία να αποκλείσει την μειοψηφία από κάποια απόφαση, υπό ορισμένες προϋποθέσεις.

Ειδικές περιπτώσεις – Η μικρή ανώνυμη εταιρία

Το έτος 1994 τροποποιήθηκε ο νόμος περί ανωνύμων εταιριών (AktG) από το «νόμο για την μικρή ανώνυμη εταιρία». Η μικρή AG δεν υφίσταται ως ιδιαίτερη νομική μορφή. Ωστόσο ο νομοθέτης έχει προσθέσει στο νόμο περί AG μία σειρά ρυθμίσεως, που είναι ευκολότερο να ακολουθηθούν από την μικρή AG. Παράδειγμα: η διάταξη § 121 εδ. 3 AktG προβλέπει ότι η σύγκληση της γενικής συνέλευσης πρέπει να δημοσιεύεται σε εφημερίδες. Η δημοσίευση σε εφημερίδες μπορεί να αποφευχθεί, όταν οι μέτοχοι είναι γνωστοί ονομαστικά. Αρκεί στην περίπτωση αυτή να προσκληθούν αυτοί με συστημένη επιστολή (§ 121 εδ. 4 AktG). Ο κανόνας αυτός ισχύει φυσικά για κάθε AG, απλώς είναι συνήθως όλοι οι μέτοχοι γνωστοί μόνο στις μικρές AG.

Ένας σημαντικός διαχωρισμός των ανωνύμων εταιριών είναι μεταξύ εισηγμένων και μη εταιριών.

Με νομοθέτημα για την ένταξη στο γερμανικό δίκαιο της οδηγίας για τα δικαιώματα των μετόχων (ARUG) της 28.5.2009 εναρμονίστηκε το γερμανικό δίκαιο προς το ευρωπαϊκό. Έτσι η ισχύς της απόφασης έγκρισης απόκτησης ιδίων μετοχών αυξήθηκε από 18 μήνες και 5 έτη.