Επενδύσεις στην Κίνα
Η Κίνα δεν αποτελεί πια τον «κοιμώμενο γίγαντα» της Ανατολής. Έχει εξελιχθεί σε έναν ιδιαίτερα ελκυστικό προορισμό για επενδυτές, καθώς συνδυάζει το χαμηλό κόστος παραγωγής, με τη νομική ασφάλεια που πλέον διασφαλίζεται σε πολιτειακό επίπεδο. Η ίδια η αγορά της Κίνας, που ήδη απαριθμεί 1,6 δισεκατομμύρια πληθυσμού, λαμβανομένης υπ' όψιν της συνεχούς ανόδου του βιοτικού επιπέδου των πολιτών της, συνθέτει ένα σύνολο ιδανικών προϋποθέσεων για δραστηριοποίηση στην χώρα αυτή. Μία επένδυση στην Κίνα δεν είναι ένα επικίνδυνο εγχείρημα για τολμηρούς επενδυτές, αλλά αντίθετα μπορεί να αποτελέσει όπλο οικονομικής ανέλιξης ή ακόμη και αναδιάρθρωσης για κάποιον επιχειρηματία που αντιμετωπίζει δυσκολίες στην αγορά που δραστηριοποιείται.
Η Κίνα ακολουθεί σοσιαλιστική οργάνωση και ένα μικτό πολιτικοοικονομικό σύστημα. Κατά την πάροδο των τελευταίων 30 ετών, πολλοί τομείς της οικονομίας απελευθερώθηκαν εν μέρει ή ολικά από την κρατική παρέμβαση, κάτι που σταδιακά επέτρεψε τις αλλοδαπές επενδύσεις στο κράτος της. Σημαντική εξέλιξη έχει υπάρξει η σταδιακή νομοθετική καθιέρωση από το έτος 2001 πολλαπλών ρυθμίσεων σχετικών με το εμπόριο και τις επιχειρήσεις, δεδομένου ότι το έτος αυτό η Κίνα κατέστη μέλος του Διεθνούς Οργανισμού Εμπορίου. Ήδη οι νομοθετικές ρυθμίσεις ως αποτέλεσμα της συμμετοχής αυτής απαριθμούν χιλιάδες κείμενα, που συνιστούν ένα πλήρες δικαιικό σύστημα.
Υφίστανται λοιπόν καλές προϋποθέσεις για κάποιον επενδυτή να στραφεί στην Κίνα, ο οποίος είτε θέλει να οργανώσει την παραγωγή του στην χώρα αυτή, εκμεταλλευόμενος το χαμηλό κόστος παραγωγής, είτε θέλει να στραφεί στην τοπική αγορά, η οποία γιγαντώνεται με μεγάλους ρυθμούς ανάπτυξης, οι οποίοι δημιουργούν μεγάλη ζήτηση προϊόντων.
Στην Κίνα υφίστανται τέσσερα βασικά είδη - τύποι επιχειρηματικής οργάνωσης, ή εταιριών όπως θα λέγαμε κατά τα ελληνικά πρότυπα:
- Γραφείο αντιπροσώπου (Representative Office)
- Εταιρεία αλλοδαπού αποκλειστικά ελέγχου (Wholly Foreign Owned Enterprise ή WFOE)
- Κοινοπραξία (Joint Venture)
- Εταιρεία περιορισμένης ευθύνης του αγγλοσαξωνικού τύπου (Limited Liability Company ή Ltd.)
Το γραφείο αντιπροσώπου έχει το πλεονέκτημα της γρήγορης ίδρυσης με χαμηλό σχετικά κόστος. Η μορφή αυτή επιχειρησιακής λειτουργίας ωστόσο δεν επιτρέπεται να προβεί σε δραστηριότητες που παράγουν άμεσα εισόδημα, ήτοι σε εμπορικές δραστηριότητες. Η δραστηριότητά τους περιορίζεται στην προώθηση προϊόντων, χωρίς όμως τη δυνατότητα διενέργειας πωλήσεων.
Προϋποθέσεις για τη σύσταση μίας WFOE είναι να συνεισφέρει ουσιωδώς στην εθνική οικονομία, και να έχει ως αντικείμενο την ανάπτυξη προϊόντων προς εξαγωγή ή προϊόντων υψηλής τεχνολογίας. Τα κεφάλαια ίδρυσής της πρέπει να προέρχονται αποκλειστικά από την αλλοδαπή.
Η WFOE μπορεί να αποτελείται από έναν έως 50 εταίρους (μετόχους). Η ευθύνη είναι περιορισμένη στην εισφορά του κεφαλαίου, άρα δεν υφίσταται προσωπική ευθύνη των εταίρων, ενώ δεν επιτρέπεται οι μετοχές της να προσφέρονται δημοσίως, ήτοι να συμμετέχουν σε χρηματιστήριο αξιών.
Ως πλεονεκτήματα της WFOE θεωρούνται η ευελιξία στη διοίκηση και η σχετική ευκολία στις διαδικασίας σύστασης, αύξησης κεφαλαίου και τερματισμού.
Η κοινοπραξία (joint venture) διαφοροποιείται καταρχήν από την WFOE στο ότι συμμετέχει στη σύνθεση και κινέζος εταίρος, και για τον λόγο αυτό αποτελεί μία μορφή επένδυσης στην Κίνα που προτιμούν οι αλλοδαποί. Υπάρχουν δύο μορφές κοινοπραξίας: η κοινοπραξία στηριζόμενη στο κεφάλαιο (equity joint venture - ejv) και η κοινοπραξία στηριζόμενη στη συνεργασία (cooperative joint venture - cjv).
Η βασική διαφορά μεταξύ των δύο μορφών είναι ότι η cjv παρέχει μεγαλύτερη ευελιξία στο διαμοιρασμό των κερδών. Στην ejv οι εταίροι συμμετέχουν στα κέρδη ανάλογα με το μερίδιο που έχουν στο εταιρικό κεφάλαιο, ενώ στην cjv οι εταίροι μπορούν να προβούν σε κάποια άλλη συμφωνία, σύμφωνα με τους όρους που οι ίδιοι συμφωνούν και άσχετα από τη συμμετοχή του καθενός στο εταιρικό κεφάλαιο.
Ως πλεονεκτήματα της κοινοπραξίας μπορούν να αναφερθούν πρώτον το γεγονός ότι μπορεί να αποτελεί τη μοναδική δυνατότητα επένδυσης στην Κίνα, καθώς είναι υποχρεωτική για ορισμένες κατηγορίες επενδύσεων όπως π.χ. η παραγωγή ενέργειας. Δεύτερον, ότι μπορεί να συσταθεί γρήγορα, και τρίτον ότι ο αλλοδαπός επενδυτής μπορεί να εκμεταλλευτεί τις γνώσεις και τις διασυνδέσεις του κινέζου συνεταίρου του. Ως μειονέκτημα μπορεί να θεωρηθεί αντίθετα η σχετική δυσκολία στην επέκταση της επένδυσης, καθώς οι εταίροι έχουν δικαίωμα προτίμησης σε αυξήσεις του κεφαλαίου ή πωλήσεις μεριδίων.
Ο νόμος του 1993 έδωσε επίσης τη δυνατότητα ίδρυσης εταιριών τύπου limited liability (ltd.), δηλαδή εταιριών που προσομοιάζουν με τις ελληνικές ΑΕ και έχουν τα χαρακτηριστικά του κεφαλαιουχικού χαρακτήρα και της μη προσωπικής ευθύνης των εταίρων. Οι μετοχές της εταιρείας μπορούν να εισαχθούν και στο χρηματιστήριο αξιών, εφόσον ληφθεί ειδική έγκριση από το State Council.
Η ltd εκπροσωπείται από διοικητικό συμβούλιο, το οποίο ελέγχεται από συμβούλιο εποπτών (supervisory board), ένα όργανο που είναι αντίστοιχο του Aufsichtsrat που υπάρχει στις ανώνυμες εταιρίες γερμανικού δικαίου.