Για την άσκηση ανεξάρτητης δραστηριότητας ή παροχή εξαρτημένης εργασίας σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα, τίθεται έντονα το ζήτημα της ασφαλιστικής κάλυψης και της υποχρεωτικότητας αυτής. Σημαίνουσα βαρύτητα έχει ως προς το ζήτημα αυτό ο κανονισμός 883/2004 της 29.4.2004 για τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης, όπως τροποποιήθηκε από τους κανονισμούς 988/2009, 1231/2010 και 465/2012. Σύμφωνα με το άρ. 11 παρ. 1 του κανονισμού 883/2004, τα πρόσωπα στα οποία αφορά ο κανονισμός υπάγονται στη νομοθεσία ενός και μόνον κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία προσδιορίζεται σύμφωνα με τον κανονισμό αυτόν. Ακολούθως αναλύουμε δύο χαρακτηριστικές περιπτώσεις καθώς και κάποιες ειδικές ρυθμίσεις.
1. Δραστηριότητα ή απασχόληση σε άλλο κράτος-μέλος Ευρωπαϊκής Ένωσης
Σε περίπτωση άσκησης ανεξάρτητης δραστηριότητας ή παροχής εξαρτημένης εργασίας μόνο σε ένα κράτος μέλος, τότε σύμφωνα με το άρ. 11 παρ. 3 α του κανονισμού 884/2004 υπάγεται το πρόσωπο αυτό στη νομοθεσία του εν λόγω κράτους. Το πρόσωπο ωστόσο υπάγεται στο σύστημα ασφάλισης του κράτους προέλευσής του, εφόσον ισχύει κάποια από τις εξαιρέσεις που εκτίθενται στο άρ. 12 επ. του κανονισμού. Εξαιρέσεις προβλέπονται για παράδειγμα στην περίπτωση απόσπασης εργαζομένου για διάστημα που δεν ξεπερνά τους 24 μήνες, ή σε περίπτωση άσκησης ανεξάρτητης δραστηριότητας σε άλλο κράτος μέλος που δεν ξεπερνά τους 234 μήνες.
Ειδικότερα:
α) απόσπαση εργαζομένου
Προϋπόθεση για την εφαρμογή του κανονισμού ως προς την απόσπαση εργαζομένου κατά την έννοια του άρ. 12 παρ. 1 του κανονισμού 883/2004 είναι η ύπαρξη σύμβασης εργασίας με έναν εργοδότη που ασκεί κανονικά τις δραστηριότητές του στο κράτος μέλος της απόσπασης, ότι η προβλεπόμενη διάρκεια εργασίας δεν υπερβαίνει τους 24 μήνες και το πρόσωπο αυτό δεν έχει αποσταλεί σε αντικατάσταση άλλου αποσπασμένου.
β) άσκηση ανεξάρτητης δραστηριότητας
Πρόσωπα που ασκούν μη μισθωτή δραστηριότητα σε κράτος μέλος και μεταβαίνουν για να ασκήσουν παρόμοια δραστηριότητα σε άλλο κράτος μέλος, εξακολουθούν να υπάγονται στη νομοθεσία του πρώτου κράτους, υπό τον όρο ότι η προβλεπόμενη διάρκεια της δραστηριότητας αυτής δεν υπερβαίνει τους 24 μήνες.
2. Παροχή εργασίας ή ανεξάρτητη δραστηριότητα σε περισσότερα κράτη
Τόσο για εργαζομένους όσο και για ανεξάρτητους επαγγελματίες προβλέπεται ότι το πρόσωπο παραμένει υπόχρεο στην κοινωνική ασφάλιση στο κράτος όπου κατοικεί, εφόσον ασκεί ουσιώδες μέρος της δραστηριότητάς του στο συγκεκριμένο κράτος. Εφόσον δεν ασκεί ουσιώδες μέρος της δραστηριότητάς του στο κράτος κατοικίας του τότε οι εργαζόμενοι είναι υπόχρεοι προς κοινωνική ασφάλιση στο κράτος της έδρας τους εργοδότη τους, και οι ανεξάρτητοι επαγγελματίες στο κράτος όπου ασκούν το κύριο μέρος της δραστηριότητάς τους.
3. Παροχής εργασίας και ανεξάρτητης δραστηριότητας σε κράτη ταυτόχρονα
Κατά κανόνα υπόκειται το πρόσωπο στη νομοθεσία του κράτους όπου ασκείται η ανεξάρτητη δραστηριότητά του. Εάν η ανεξάρτητη δραστηριότητα ασκείται σε διάφορα κράτη μέλη τότε εφαρμόζεται η νομοθεσία εκάστου κράτους άσκησης της δραστηριότητας.
