Σήμα, δίπλωμα ευρεσιτεχνίας και βιομηχανικά σχέδια και υποδείγματα – προστασία

1. Σήματα

Το δίκαιο περί σημάτων υπέστη πρόσφατα σημαντική τροποποίηση μετά την κατάργηση του προϊσχύσαντος νόμου 2239/1994 από τον 4072/2012.

α) Είδη σημάτων

Ο ισχύων νόμος αναγνωρίζει τα ακόλουθα είδη σημάτων

• Λεκτικά: αυτά απαρτίζονται από μία ή περισσότερες λέξεις ή φράσεις, εφόσον μπορούν να διακρίνουν το προϊόν / υπηρεσία για το οποίο κατοχυρώνονται έναντι ανταγωνιστικών προϊόντων και εφόσον δεν έχουν περιγραφικό χαρακτήρα
• Με γραφική επεικόνιση: σήματα που απαρτίζονται από γραφικές απεικοινίσεις και σύμβολα κάθε είδους
• Σύνθετα: σήματα που περιλαμβάνουν συνδυασμό λέξεων και γραφικών στοιχείων
• Τρισδιάστατα: π.χ.  το σχήμα του προϊόντος ή της συσκευασίας του

β) Δυνατότητα κατοχύρωσης

Ορισμένα σημεία δεν μπορούν να καταχωριστούν ως σήματα. Οι σημαντικότερες κατηγορίες αυτών είναι οι εξής:

• Σημεία που δεν έχουν διακριτικό χαρακτήρα
• Σήματα που αποτελούνται αποκλειστικά από σημεία ή ενδείξεις που μπορούν να χρησιμεύσουν στο εμπόριο για τη δήλωση ιδιοτήτων, ποσότητας, προορισμού, αξίας, γεωγραφικής προέλευσης ή του χρόνου παραγωγής του προϊόντος ή παροχής της υπηρεσίας ή άλλων χαρακτηριστικών του προϊόντος ή της υπηρεσίας
• Συνίστανται αποκλειστικά από σημεία ή ενδείξεις τα οποία έχουν καταστεί συνήθη στην καθημερινή γλώσσα ή στη θεμιτή και πάγια πρακτική του εμπορίου
• Συνίστανται αποκλειστικά από το σχήμα που επιβάλλεται από την φύση του προϊόντος ή είναι απαραίτητο για την επίτευξη τεχνικού αποτελέσματος ή προσδίδει ουσιαστική αξία στο προϊόν
• Αντίκεινται στη δημόσια τάξη ή τα χρηστά ήθη
• Μπορούν να παραπλανήσουν το κοινό π.χ. ως προς την φύση, την ποιότητα ή τη γεωγραφική προέλευση του προϊόντος ή της υπηρεσίας

Πέραν των ανωτέρω περιπτώσεων, απαγορεύεται φυσικά και η καταχώριση σήματος που είναι ταυτότητα ή σημαντικό όμοιο με προϋφιστάμενο σήμα, ώστε να δημιουργείται κίνδυνος σύγχυσης.

Η διαδικασία καταχώρισης σήματος αφορά στην υποβολή αίτησης στην αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Εμπορίου, μαζί με διάφορα νομιμοποιητικά έγγραφα καθώς και την απεικόνιση του σήματος. Στο πλαίσιο της διαδικασίας συνίσταται η παροχή συμβουλών από δικηγόρο ώστε να γίνει η προηγούμενη έρευνα σχετικά με την ύπαρξη προγενέστερων δικαιωμάτων στο σήμα.

Τα διεθνή και τα κοινοτικά σήματα απολαμβάνουν την ίδια προστασία στην Ελλάδα όπως και στις άλλες χώρες.

2. Δίπλωμα ευρεσιτεχνίας

α) Ορισμός

Ως ευρεσιτεχνία θεωρείται ως επινόημα του ανθρωπίνου πνεύματος για την επίλυση τεχνικού προβλήματος, με εφαρμογή φυσικών νόμων, κατά τρόπο άγνωστο μέχρι τώρα, που υπερβαίνει για τον μέσο ειδικό το συνηθισμένο μέτρο προόδου ή τη σχετική και γνωστή στάθμη της τεχνικής. Ο νόμος ορίζει δε ότι διπλώματα ευρεσιτεχνίας χορηγούνται για επινοήματα νέα που εμπεριέχουν εφευρετική δραστηριότητα και είανι επιδεκτικά βιομηχανικής εφαρμογής. Η εφεύρεση μπορεί να αναφέρεται σε προϊόν, μέθοδο ή βιομηχανική εφαρμογή.

β) Δεν θεωρούνται ως εφευρέσεις σύμφωνα με το νόμο

α. οι ανακαλύψεις, οι επιστημονικές θεωρίες και οι μαθηματικές μέθοδοι
β. οι αισθητικές δημιουργίες
γ. τα σχέδια, οι κανόνες και οι μέθοδοι για την άσκηση πνευματικών δραστηριοτήτων για παιχνίδια και για την άσκηση οικονομικών δραστηριοτήτων, καθώς και για τα προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών
δ. η παρουσίαση πληροφοριών
ε. χειρουργικές και θεραπευτικές μέθοδοι

3. Υποδείγματα χρησιμότητας

Τα υποδείγματα και σχέδια χρησιμότητας αποτελούν νέες επινοήσεις του ανθρωπίνου πνεύματος που περιέχονται σε ενσώματο κινητό αντικείμενο. Αναφέρονται στον χώρο της τεχνικής (όπως και οι εφερυρέσεις) και σκοπεύουν να δώσουν λύση σε τεχνικό πρόβλημα  και εφόσον είναι βιομηχανικά εκμεταλλεύσιμα, μπορούν να προστατευτούν χωρί να χρειάζεται να υπάρχει το εφευρετικό ύψος που απαιτεί η χορήγηση διπλώματος ευρεσιτεχνίας.

Ως παραδείγματα υποδειγμάτων χρησιμότητας αναφέρονται π.χ. τα εργαλεία, σκεύη, εξαρτήματα τα οποία κατασκευάζονται για πρώτη φορά ή βελτιώνονται από προϋπάρχουσα έκδοσή τους ώστε επιτελούν τον σκοπό στον οποίο αποβλέπουν καλύτερα.

Για την καταχώρισή τους υποβάλλεται αίτηση στον ΟΒΙ όπως και για το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας.

4. Βιομηχανικά σχέδια και υποδείγματα

Σύμφωνα με τα π.δ. 259/1997 και 161/2002 προστατεύονται στο ελληνικό δίκαιο και τα βιομηχανικά σχέδια και υποδείγματα.

Το βιομηχανικό σχέδιο αποτελεί δισδιάστατη , ενώ το υπόδειγμα τρισδιάστατη, διάπλαση μορφής με πρακτικό προορισμό, που λόγω του αισθητικού τους αποτελέσματος αποτελεί πνευματικό δημιούργημα, χωρίς όμως να έχει το απαραίτητο δημιουργικό ύψος ώστε να θεωρείται πνευματικό δημιούργημα του ν. 2121/1993 περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Σύμφωνα με τον ορισμό του π.δ. 259/1997, ως σχέδιο ή υπόδειγμα ορίζεται η εξωτερική εικόνα του συνόλου ή μέρους ενός προϊόντος η οποία προκύπτει από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που έχει, ιδίως, η γραμμή, το περίγραμμα, το χρώμα, το σχήμα, η μορφή και / ή τα υλικά του ίδιου του προϊόντος ή / και της διακόσμησης που φέρει.

Καταχωρούνται, εφόσον συντρέχουν οι σχετικές προϋποθέσεις είτε απαυθείας στο Διεθνές Γραφείο στη Γενεύη ή μέσω του ΟΒΙ στην Αήνα. Στην τελευταία περίπτωση ο ΟΒΙ προωθεί την αίτηση στο Διεθνές Γραφείο.