Ως «εγκλήματα διαφθοράς» νοούνται τα εγκλήματα εκείνα, στα οποία συναντάει κανείς μια κατάχρηση της εμπιστοσύνης απέναντι στη λειτουργία της διοίκησης, της δικαιοσύνης, της οικονομίας, της πολιτικής ή ακόμη και απέναντι στη λειτουργία ενώσεων ή οργανισμών μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα (π.χ. ιδρυμάτων), η οποία γίνεται με σκοπό την απόκτηση υλικών ή άυλων ωφελημάτων, χωρίς ωστόσο να υφίσταται μια νόμιμη αξίωση.
1. Δωροδοκία
Δωροδοκία τελεί όποιος υπόσχεται ή παρέχει σε υπάλληλο οποιοδήποτε ωφέλημα για τον εαυτό του ή για τρίτο, για ενέργεια ή παράλειψή του μελλοντική ή ήδη τελειωμένη, που ανάγεται στα καθήκοντά του ή αντίκειται σε αυτά.
Πλαίσιο ποινής:
- 1-5 έτη
- 5-10 έτη, αν η αξία των ωφελημάτων υπερβαίνει τις 120.000 Ευρώ
- 5-20 έτη ή υπό προϋποθέσεις ισόβια, αν η πράξη στρέφεται κατά του Δημοσίου ή ΝΠΔΔ και η ζημία υπερβαίνει τις 150.000 Ευρώ.
Σημειωτέον ότι ήδη με το νόμο 3560/2007 τιμωρείται και η δωροδοκία στον ιδιωτικό τομέα, όταν συγκεκριμένα ο δράστης κατά την άσκηση της επιχειρηματικής δραστηριότητάς του δωροδοκεί κάποιον διευθυντή ή άλλο πρόσωπο που εργάζεται στον ιδιωτικό τομέα προκειμένου να προβεί σε ενέργειες κατά παράβαση των καθηκόντων του. Δωροδοκία στον ιδιωτικό τομέα συντρέχει και όταν κάποιος κατά τις εμπορικές συναλλαγές με σκοπό τον ανταγωνισμό και προκειμένου να ευνοηθεί αθέμιτα ο ίδιος ή τρίτος κατά την προμήθεια εμπορευμάτων ή κατά τις εμπορικές δραστηριότητες προσφέρει, υπόσχεται ή παρέχει σε υπάλληλο ή εντολοδόχο μιας εμπορικής επιχείρησης ωφελήματα για τον εαυτό του ή για τρίτο.
Συχνοί λόγοι δωροδοκίας υπαλλήλου συνιστούν η αποφυγή βεβαίωσης φορολογικών, υγειονομικών, πολεοδομικών κλπ. παραβάσεων που επισύρουν μεγάλα πρόστιμα και βαριές κυρώσεις (λ.χ. το σφράγισμα μιας επιχείρησης) καθώς και η παράλειψη ελέγχου προς αποφυγή της διαπίστωσης εγκλημάτων και σύλληψης του δράστη (π.χ. μη διενέργεια τελωνειακού ελέγχου προς αποφυγή της σύλληψης για λαθρεμπορία ή για παράνομη είσοδο μεταναστών).
2. Δωροληψία
Δωροληψία τελεί ο υπάλληλος, ο οποίος κατά παράβαση των καθηκόντων του ζητεί ή λαμβάνει για τον εαυτό του ή για τρίτο ωφελήματα οποιασδήποτε φύσης ή δέχεται υπόσχεση τούτων, για ενέργεια ή παράλειψή του μελλοντική ή ήδη τελειωμένη, που ανάγεται στα καθήκοντά του ή αντίκειται σε αυτά.
Πλαίσιο ποινής:
- 1-5 έτη (και χρηματική ποινή 10.000-500.000 Ευρώ, αν πρόκειται για υπάλληλο φορολογικής ή τελωνειακής αρχής)
- 5-10 έτη, αν η αξία των ωφελημάτων υπερβαίνει τις 120.000 Ευρώ ή ο δράστης είναι υπάλληλος του Υπουργείου Οικονομικών
- 5-20 έτη και υπό προϋποθέσεις ισόβια, αν η πράξη στρέφεται κατά του Δημοσίου ή ΝΠΔΔ και η ζημία υπερβαίνει τις 150.000 Ευρώ.
Ήδη με το νόμο 3560/2007 τιμωρείται και η δωροληψία στον ιδιωτικό τομέα, όταν συγκεκριμένα ο διευθυντής ή άλλο πρόσωπο εργαζόμενο στον ιδιωτικό τομέα λαμβάνει ανταλλάγματα για να προβεί σε ενέργειες κατά παράβαση των καθηκόντων του. Δωροληψία στον ιδιωτικό τομέα συντρέχει και όταν υπάλληλος ή εντολοδόχος μιας εμπορικής επιχείρησης απαιτεί ή λαμβάνει ωφελήματα ή δέχεται υπόσχεση τούτων κατά τις εμπορικές συναλλαγές, προκειμένου να ευνοήσει αθέμιτα και με σκοπό τον ανταγωνισμό άλλον κατά την προμήθεια εμπορευμάτων ή κατά τις εμπορικές δραστηριότητες.
Τη νομολογία έχουν απασχολήσει συχνά οι ακόλουθες περιπτώσεις: παθητική δωροδοκία εφοριακών, τελωνειακών, αστυνομικών κ.ά. υπαλλήλων για τη μη διενέργεια ελέγχων, την παράβλεψη παραβάσεων, τη μη επιβολή προστίμων ή τη μη καταγγελία εγκλήματος ή απαίτηση ωφελημάτων από γιατρό δημόσιου νοσοκομείου προκειμένου να εξετάσει ή χειρουργήσει ασθενή ή προκειμένου να του χορηγήσει (όχι σπάνια: ψευδή) ιατρική βεβαίωση.